Sunday, May 12, 2013

បុគ្គលអភព្វ ១៣

១. បណ្ឌកោ = មនុស្សខ្ទើយ
២. ឧភតោព្យព្ជានកោ = មនុស្សមានភេទពីរ ជួនជាប្រុស ជួនជាស្រី
៣. ថេយ្យសំរាលកោ = មនុស្សក្លែងជាបុព្វជិត
៤. តិតិ្ថយបក្កន្តកោ = មនុស្សចូលជើងពួកតិរិ្ថយ
៥. តិរច្ឆាននោ = សត្វតិរច្ឆាន
៦. មាតុឃាតកោ = មនុស្សសំលាប់ម្តាយ
៧. បិតុឃាតកោ = មនុស្សសំលាប់ឳពុក
៨. អរហន្តឃាតកោ = មនុស្សសំលាប់ព្រះអរហន្ត
៩. លោហិតុប្បាទកោ = មនុស្សព្យាបាទព្រះពុទ្ឋអង្គអោយចេញឈាម
១០. សង្ឈភេទកោ = មនុស្សបំបែកសង្ឈ
១១. ភិក្ខុនិទុសកោ = មនុស្សរួមសង្វាសនឹងភិក្ខុនី
១២. ឱនវិសតិវស្សោ = មនុស្សអាយុមិនគ្រប់ ២០ឆ្នាំ
១៣. អន្តិបវត្ថុកោ = មនុស្សត្រូវអាបត្តិបារាជិកកាលខ្លួននៅជាភិក្ខុ
សង្កេតៈ បុគ្គល ១១ យ៉ាងខាងដើមបួសជាបព្វជិតមិនបាន
- បុគ្គល ២ យ៉ាងចុងក្រោយ បួសជាភិក្ខុមិនបាន តែបួសជាសាមណេរបាន។


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣
 

បុគ្គលគេមើលងាយ​១០

១. វិធ្វា = ស្រីមេម៉ាយ
២. ទុព្វលោ = មនុស្សពិការ
៣. អមិត្តញាតិតោ = មនុស្សគ្មានញាតិមិត្ត
៤. មហគ្ឈសោ = មនុស្សមានបំណុលច្រើន
៥. គរុកាពាធិកោ = មនុស្សឈឺច្រើន
៦. បាបមិត្តោ = មនុស្សមានមិត្តអាក្រក់
៧. ធនហីនោ = មនុស្សអស់ទ្រព្យ
៨. អាហារហីនោ = មនុស្សខ្សត់ចំណីអាហារ
៩. កម្មហីនោ = មនុស្សទំនេរការ
១០. រយោបរិហីនោ = មនុស្សជរា

បារិសុទ្ឋិលីល ៤

បារិសុទ្ឋិសីល គឺសីលបរិសុទ្ឋ សំរាប់បព្វជិតពុទ្ឋសាសនា ចតុប្បារិសុទ្ឋិសីល
១. បាតិមោក្ខសង្វរ = ប្រព្រឹត្តត្រឹមត្រូវតាមពុទ្ឋានុញ្ញាត
២. ឥន្រ្ទិយសង្វរ = សង្រួមឥន្រ្ទិយទាំង ៦
៣. អាជីវបារិសុទ្ឋិ = ចិញ្ចឹមជីវិតក្នុងសេចក្តីបរិសុទ្ឋ
៤. បច្ចយសន្និស្សិត = ពិចារណារួច ទើបទទួលបច្ច័យ ៤


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣
 

បាបធម៌ ១៤

១. កោធោ = ខឹង
២. ឧបនាហោ = សន្សំរឿង
៣. មក្ខោ = រមិលគុណគេ
៤. បលាសោ = លើកកំពស់ខ្លួន
៥. ឥស្សា = ច្រណែន
៦. មច្ឆរិយំ = កំណាញ់
៧. មាយា = លាក់ទោសកំហុសទុក
៨. សាថេយ្យ = អួត
៩. ថម្កោ = ចចេស
១០. សារម្ភោ = ប្រជែងយកឈ្នះ
១១. មានោ = ទុកខ្លួនថាវិសេសជាងគេ
១២. អតិមានោ = មើលងាយគេ
១៣. មទោ = ស្រវឹងលង់គំនិត
១៤. បមាទោ = ធ្វេសប្រហែស


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣
 

បាតាល ៧

រាប់តាមលំដាប់រឿងពីលើទៅក្រោមមាន
១. អតល = មានអភិបាលឈ្មោះ មហាមាយៈ
២. រិតល = មានអភិបាលឈ្មោះ ហាតកេស្វរៈ
៣. សុតល = មានអភិបាលឈ្មោះ ពលី
៤. តលាតល = មានអភិបាលឈ្មោះ មាយ
៥. មហាតល = ជាលំនៅរបស់ពួកនាគ
៦. រសាតល = ជាលំនៅរបស់ពួកទៃត្យនិងទានព
៧. បាតាល = ជាលំនៅរបស់វសុភិនាគរាជ


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

Saturday, May 11, 2013

បទភ្លេងមហោរីខ្មែរ

-         បទកុលាបរោយ
-         បទក្រសាំងទាប
-         បទខ្មែរច្រូតស្រូវ
-         បទខ្មែរតំបាញ
-         បទខ្មែរបុកស្រូវ
-         បទខ្មែរបំពេកូន
-         បទខ្មែរយោលទោង
-         បទខ្មែរឡើងព្រះពន្លា
-         បទចិនឈរមុខទូក
-         បទចៅព្រាហ្មណ៍
-         បទឆៀងម៉ៃ
-         បទជ្វាដើរទេស
-         បទជ្វាសំបុរជ្រះ
-         បទដំណើរខ្មែរ
-         បទដំរីលេងភ្លុក
-         បទត្រពាំងពាយ
-         បទត្រយ៉ងយំថ្ងូរ
-         បទទេពតាផ្ទំ
-         បទទេពមនោរម្យ
-         បទទេវេស្វរ៍
-         បទទោចយំ
-         បទនារីជាជួរ
-         បទនារីលង្វែក
-         បទបាត់ដំបង
-         បទពេជ្រតូច
-         បទភូមាហ៊ោ
-         បទរបាំឆ្មា
-         បទរបាំផ្លិត
-         បទរបាំមាន
-         បទលាវឡើងច្រាំង
-         បទវាចាផ្អែម
-         បទសត្វក្ងោកមាស
-         បតសត្វមហោរី
-         បទសន្ឋឹកផ្គរគ្រាំ
-         បទសយភ្លេង
-         បទសារិកា
-         បទសីតាយំថ្លែង
-         បទស្រលាញ់ផុតចិត្ត
-         បទស្រីលាវតូច
-         បទអណ្តើកស៊ីត្រកួន
-         ។ល។


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

Wednesday, May 8, 2013

បាដិហារិយ៍​ ៣

បាដិហារិយ៍ គឺសកម្មភាពអស្ចារ្យគួរស្ញប់ស្ញែង កើតឡើងពីការសំដែងសមត្ថភាព​របស់ឩត្តរិមនុស្សមានព្រះពុទ្ឋអង្គជាដើម ឬត្រៃបាដិហារិយ៍
១. អនុសាសនីបាដិហារិយ៍ =​ ការប្រៀនប្រដៅយ៉ាងអស្ចារ្យ
២. អាទេសនាបាដិហារិយ៍ = ការប្រៀនប្រដៅយ៉ាងអស្ចារ្យ
៣. អាទេសនាបាដិហារិយ៍ = ការដឹងចិត្តនិងការទាយចិត្ត អ្នកដទៃបានត្រឹមត្រូវយ៉ាង​អស្ចារ្យ
៤. ឥទ្ឋិបាដិហារិយ៍ = ការសំដែងឬទ្ឋិយ៉ាងអស្ចារ្យ


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

បវិន័ ១៨ នៃរឿងមហាភារតៈ

១. អាទិបវិន័
២. សភាបវិន័
៣. វនបវិន័
៤. រិរាដបរិន័
៥. ឧទ្យោគបវិន័
៦. ភីស្មបវិន័
៧. ទ្រោណបវិន័
៨. កណិបវិន័
៩. សល្យបវិន័
១០. សៅប្តិកបវិន័
១១. ស្ត្រីបវិន័
១២. សាន្តិបវិន័
១៣. អនុសាសនបវិន័
១៤. អស្វមេធិកបវិន័
១៥. អាស្រមវាលិកបវិន័
១៦. មៅសលបវិន័
១៧. បហាប្រស្ថានិកបវិន័
១៨. ស្ងគារោហណបវិន័


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

បលិពោធ ១៦

បលិពោល គឺកង្វល់
១. អាភរណមលិពោល = កង្វល់ដោយស្លៀកពាក់
២. អលង្ការបលិពោធ = កង្វល់ដោយតុបតែងកាយ
៣. កម្មាបលិពោធ = កង្វល់ដោយទាក់ទងនឹងរាងកាយ
៤. មជ្ជនបលិពោធ = កង្វល់ដោយដុសខាត់អាងកាយ
៥. និក្ខិបនបលិពោធ =​ កង្វល់ដោយទុកដាក់ទ្រព្យធន
៦. ធោវនបលិពោធ = កង្វល់ដោយលាងសំអាតទ្រព្យរបស់
៧.មាលាបលិពោធ = កង្វល់ដោយរកផ្កាមកក្រងតុបតែង
៨. គន្ឋបលិរពាធ = កង្វល់ដោយរកក្លិនក្រអូបមកអប់
៩. វាសនបលិពោធ = កង្វល់ដោយរកគ្រឿងអប់
១០. ហរិតកបលិពោធ = កង្វល់ដោយរកផ្លែសម៉មកប្រោះព្រំសក់
១១. អាមលកបលិពោធ = កង្វល់ដោយរកផ្លែកន្ទួតព្រៃមកប្រោះព្រំសក់
១២. មត្តិកបលិពោធ = កង្វល់ដោយរកដើមកផ្សំនឹងសម៉និងកន្ទួតព្រៃសំរាប់ប្រោះ​ព្រំសក់
១៣. សុចិកបលិពោធ =​ កង្វល់ដោយថ្កៀបសក់
១៤. ពន្ឋកបលិពោធ = កង្វល់ដោយបួង ចង ក្រងសក់
១៥. កោច្ឆបលិពោធ = កង្វល់ដោយសិតសក់
១៦. កប្បកនហាបកបលិពោធ = កង្វល់ដោយកាត់សក់ឬលាងសក់


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

បន្លែ ១០

១. មូលៈ = រឹស
២. បគ្គៈ = ស្លឹក
៣. កលីរៈ =​ ទំពាំង
៤. អគ្ជៈ = ត្រួយ
៥. កន្ទ = មើម
៦. មិព្ជា = សាច់
៧. ផលៈ = ផ្លែ
៨. តចៈ = សំបក
៩. បុប្ឆៈ = ផ្កា
១០. ឆត្តៈ = ផ្សិត


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

បធាន ៤

បធាន គឺសេចក្តីព្យាយាម
១. សំវរបធាន =  ព្យាយាមរារាំងបាបមិនអោយកើតឡើង ក្នុងសន្តានចិត្ត។
២. មហានបធាន = ព្យាយាមលះបង់បាបដែលកើតឡើងហើយ
៣. ភារនាបធាន =​ ព្យាយាមញុំាងកុសលអោយកើតឡើង ក្នុងសន្តានចិត្ត
៤. អនុរក្ខនាបធាន =​ ព្យាយាមរក្សាកុសល ដែលកើតឡើង មិនអោយសាបសូន្យទៅវិញ


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

Thursday, May 2, 2013

បទភ្លេងបុរាណក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍

-         បទក្រាវណក
-         បទច្រំតែង
-         បទច្រះ
-         បទច្រះជុក
-         បទច្រះរាម
-         បទច្រះហើយច្រំតែង
-         បទជន្មា
-         បទជើត
-         បទជើតច្រំតែង
-         បទជើតឈិង
-         បទជើតស្តេចចេញ
-         បទជើតហើយច្រះ
-         បទដំណក
-         បទថាប្រៀនប្រាក្រាប
-         បទថាពែនហើយពាតដែក
-         បទបណក្ខ
-         បទបិនណកឱត
-         បទបំរើ
-         បទបំរើសំណា
-         បទបំរើហើយសំរាង
-         បទប្រគំ
-         បទពាក់ដែក
-         បទព្រះលក្ស្មណ៍វាន់មាលា
-         បទល្បងកាន់រួចជំហានធំ
-         បទសម្តេច
-         បទសម្តេចភាណ
-         បទសម្តេចលា
-         បទសម្តេចលេលា
-         បទសំការ
-         បទសំណា
-         បទសំណាខម
-         បទសំណាខរ
-         បទសំណាខ្មែរ
-         បទសំណាមន
-         បទសំណាលាវ
-         បទសំណាសៀម
-         បទសំណាសៀមសុទ្ឋ
-         បទសំណាស្តេចលេលា
-         បទសំរើប
-         បទឱត
-         បទឱតសៀម


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

បដិសម្ភិញាណ៤

បដិសម្ភិទាញាណ គឺចំណេះចេះយល់ប្បាស់

១. អត្ថបដិសម្ភទា = ចំណេះចេះយល់ច្បាស់អំពីសេចក្តី
២. ធម្មបដិសម្ភិទា =​ ចំណេះចេះយល់ច្បាស់អំពីធម៌
៣. និរុត្តិបដិសម្ភិទា = ចំណេះចេះយល់ច្បាស់អំពីភាសាសរសេរនិងនិយាយ
៤. បដិភាណបដិសម្ភិទា = ចំណេះចេះយល់ច្បាស់អំពីបញ្ញា


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

បដិសមុប្បាទ ១២

បដិច្ចសមុប្បាទ គឺបច្ច័យទាក់ទងគ្នាក្នុងកំណើត

១. អវិជ្ជា =​ កំលៅ
២. សង្ខារ =​ តំណាក់តំណែង
៣. វិញ្ញាណ =​ ចិត្ត
៤. នាមរូប = នាមនិងរូប
៥. សទ្យាយតនៈ = អាយតនៈ៦
៦. ផស្សៈ =   ការប៉ះពាល់
៧. វេទនា = ទំនួលអារម្មណ៍
៨. តណ្ហា = គំលាន តំរេក ចំណង់
៩. ឧបាទាន  =  សេចក្តីប្រកាន់មាំ
១០. ភវៈ = ភព
១១. ជាតិ = កំណើត
១២. ជរាមរណៈ = ចំណាស់និងសេចក្តីស្លាប់


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣

Wednesday, May 1, 2013

បញ្ចាង្គបាត



បញ្ចាង្គបាត គឺការទំលាក់ចុះនៃអង្គ៥របស់មនុស្ស

ទំលាក់ទី១ = ក្បាល១
ទំលាក់ទី២ = ដៃ២
ទំលាក់ទី៣ = ជើង២


...........................................................................................................................................................................................
ប្រភពអត្ថបទៈ ប្រជុំវប្បធម៌ទូទៅ
អ្នកនិពន្ឋៈ ឡុច ផ្លែង
បោះពុម្ពដោយៈ វិទ្យាស្ថានជាតិខេមរយានកម្ម
ភ្នំពេញៈ ១៩៧៣